BRWYDRAU AC ARFAU: I’R GAD

Ar gopa bryn i’r dwyrain o Gastell Caernarfon saif olion Segontium, caer Rufeinig a sefydlwyd tua OC 77. Caer oedd hon a fu’n brysur am ryw dair canrif. Mae’r Ymerawdwr Rhufeinig, Magnus Maximus (OC 335-388) yn ymddangos yn y Mabinogi yn chwedl Breuddwyd Macsen Wledig. Yn yr hanes hwnnw, mae Macsen yn breuddwydio am forwyn deg mewn tir pellennig, ac ar ôl danfon ei wŷr i bedwar ban yr Ymerodraeth, cânt hyd iddi yng Nghaernarfon. Mae Elen, merch y Brenin lleol, yn syrthio mewn cariad â Macsen. Mae yntau yn ei dro yn rhoi sofraniaeth i'w thad dros Brydain ac yn codi tri chastell er anrhydedd iddi. Er mai chwedl yw hon, mae seiliau hanesyddol i rywfaint ohoni. Mae Segontium yng ngofal Cadw.