BRWYDRAU AC ARFAU: I’R GAD

Ger y darn hwn o Lwybr Clawdd Offa mae Pengwern, llys brenhinoedd hen deyrnas Powys yn y canol oesoedd. Cwympodd Pengwern ar ôl marwolaeth Cynddylan ap Cyndrwyn (m. OC 655/6), Tywysog Powys, mewn brwydr. Adroddir yr hanes yn gofiadwy yn y gyfres o englynion marwnad, Canu Heledd. Heledd oedd chwaer Cynddylan. Mae’n anarferol bod y gwaith hwn wedi'i gyfansoddi o safbwynt y ferch, a bu'n ysbrydoliaeth i sawl darn o gelfyddyd, gan gynnwys nofel Rhiannon Davies Jones (1921-2014), Eryr Pengwern. Mae’r Dref Wen, gerllaw Croesoswallt, hefyd yn ymddangos yng Nghanu Heledd. Ysbrydolodd y fan hon gân enwog Tecwyn Ifan o’r un enw. Dilynwch y llwybr i Fryn Llanymynech, hen fwynglawdd copr yn Oes yr Efydd a chaer fryniog yn Oes yr Haearn.