GWRTHRYFEL A REBELIAID

Ganwyd Howard Marks (1945-2016) ym Mynydd Kynffig gerllaw’r warchodfa hon. Er mai Marks oedd smyglwr cyffuriau enwocaf Cymru, roedd hefyd yn ŵr dymunol a difyr tu hwnt a bu’n astudio ffiseg niwclear ym Mhrifysgol Rhydychen. Ysgrifennodd Marks am ei brofiadau fel smyglwr, gan gynnwys cyfnod hir yn un o garchardai llymaf America, yn ei gyfrol enwog, Mr Nice. Addaswyd y llyfr yn ffilm yn 2010 o’r un enw, a Rhys Ifans yn serennu ynddi. Cyhoeddodd Marks nofelau ditectif yn ddiweddarach yn ei fywyd, yn ogystal â Señor Nice sy’n olrhain hanes y môr-leidr Syr Harri Morgan (1635-1688), un o’i hynafiaid. Cewch yng Ngwarchodfa Natur Genedlaethol Cynffig lwybrau hyfryd drwy’r twyni tywod anferth a oresgynnodd Cynffig yn ei ffurf ganoloesol, wreiddiol. Teithiwch i’r dwyrain tua Merthyr Mawr i weld y cerrig sarn sy'n croesi'r afon ger Castell Ogwr, lle mae modd marchogaeth dros y twyni.