ARTHUR A’I WYRTHIAU

Mae sôn mai’r mynydd sy'n edrych draw dros ben deheuol Llyn Dinas yn Eryri oedd gwir gartref ein draig goch. Yn ôl Nennius (g. OC 769), ceisiodd y Brenin Gwrtheyrn godi castell yn Ninas Emrys, ond gyda’r nos, byddai’r muriau’n dymchwel, a hynny heb esboniad. Daeth y dewin Myrddin, ac yntau’n fachgen ar y pryd, o hyd i’r rheswm pam: roedd dwy ddraig, y naill yn goch a’r llall yn wen, yn ymladd mewn pwll o dan y castell. Y ddraig goch a orfu a dod yn symbol o'r frwydr yn erbyn y gelynion Sacsonaidd. Magodd y chwedl gryn fri, a daeth Myrddin yn gynghorwr doeth i’r Brenin Arthur ac yn ddewin yn ei lys. Yn ddiweddar, daeth archeolegwyr o hyd i amddiffynfeydd o gyfnod Gwrtheyrn a ailgodwyd sawl tro. Gallwch gerdded i Ddinas Emrys o Fferm Craflwyn, sydd yng ngofal yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol.

Llun o Neuadd Craflwyn - hawlfraint Mark Percy / Geograph